Paraszat BEHAR

25

1 Bóg przemówił do Moszego na górze Synaj wyjaśniając mu: 2 Przemów do synów Jisraela i powiedz im: Gdy wejdziecie do ziemi, którą Ja daję wam, ziemia odpocznie – [będzie to, co siedem lat], Szabat dla Boga. 3 Przez sześć lat będziesz obsiewał twoje pole i przez sześć lat będziesz przycinał twoją winnicę, i będziesz zbierał jej plon. 4 Ale w siódmym roku ziemia będzie miała całkowity odpoczynek, Szabat dla Boga. Nie będziesz obsiewał twojego pola i nie będziesz przycinał twojej winnicy. 5 Nie będziesz żął [dla siebie] tego, co wyrosło [samo z siebie z poprzedniego roku] żniw i nie będziesz zrywał gron, które oddzieliłeś [dla siebie], bo będzie to rok odpoczynku ziemi. 6 [Plony, które rosną same z siebie podczas] Szabatu ziemi, [nie] będą [należeć do nikogo] i będziesz [z nich] jadł [razem ze wszystkimi innymi – będą dla] ciebie i dla twojego niewolnika, i dla twojej służącej, i dla twoich [nieżydowskich] wynajętych robotników, i dla osiadłego przybysza, którzy mieszkają z tobą, 7 i dla twoich zwierząt, i dla dzikiego zwierzęcia, które jest w twojej ziemi. Cały jej plon będzie zjedzony. 8 I policzysz sobie siedem lat szabatowych, siedem lat razy siedem. Dni tych siedmiu lat szabatowych będzie dla ciebie czterdzieści dziewięć lat. 9 [Następny rok] dęciem w szofar ogłosisz [rokiem jubileuszowym], w siódmym miesiącu dziesiątego dnia miesiąca. Na Jom Kipur będziesz dął w szofar w całej twojej ziemi. 10 [Sąd] uświęci [cały] okres pięćdziesiątego roku i ogłosi wolność w ziemi dla wszystkich [żydowskich niewolników], którzy żyją w niej. I będzie [nazywany] jubileuszowym [rokiem] dla was. Każdemu człowiekowi przywrócone zostanie jego dziedzictwo, [przeznaczone dla jego przodków, gdy po raz pierwszy weszli do ziemi Jisraela], powróci do [jego majątku, jeżeli było sprzedane]. [Żydowski niewolnik, który postanowił pozostać ze swoim panem na nieokreślony czas, powróci] do swojej rodziny. 11 Ten pięćdziesiąty rok będzie jubileuszowy dla was [i tak jak w roku szabatowym] nie będziecie siać i nie będziecie żąć tego, co samo wyrośnie, ani zrywać [jej winnych gron], które oddzieliliście [dla siebie], 12 bo jest to [rok] jubileuszowy. [Jeżeli sprzedacie plony z tego roku], wasze [pieniądze] staną się [zakazane dla ciebie, tak jakby zostały przeznaczone dla] świętości, [to jest dla Świątyni. Tak jak podczas roku szabatowego] możesz jeść z plonów pola. 13 W roku jubileuszowym każdy człowiek wróci do swego dziedzictwa. 14 Gdy będziecie sprzedawać waszemu bliźniemu z waszego ludu albo kupować od bliźniego waszego ludu, nie będziecie się nawzajem oszukiwać. 15 Gdy będziesz kupował [pole] od bliźniego z twojego ludu, sprzeda ci to [po cenie ustalonej] według liczby lat od [ostatniego roku] jubileuszowego, [biorąc pod uwagę] liczbę lat plonowania. 16 Jeżeli [zostało] więcej lat, zwiększysz cenę nabycia, jeżeli [zostało] mniej lat, obniżysz cenę nabycia, bo sprzeda ci to [za cenę wyliczoną według] liczby plonów, [które ziemia może wydać]. 17 Nie będziecie urągać jeden drugiemu – będziesz bał się twojego Boga, bo Ja jestem Bóg, wasz Bóg. 18 Będziecie wypełniać Moje [przekraczające rozum] bezwzględne nakazy i przestrzegać Moich [rozumnych] praw [społecznych] i wypełniać je i będziecie mieszkać w ziemi bezpiecznie. 19 Ziemia wyda swoje owoce i zjecie do syta, i będziecie mieszkać w niej bezpiecznie. 20 Gdy pomyślicie: Co będziemy jedli w siódmym roku, jeżeli nie będziemy siać i nie będziemy zbierać naszych plonów? 21 – [to wiedzcie że] ześlę wam Moje błogosławieństwo w szóstym roku i [ziemia] wyda plon, [który wystarczy] na trzy lata. 22 Będziecie żąć, będziecie siać w ósmym roku, gdy [jeszcze będziecie] jedli ze starego plonu do [święta Sukot w] dziewiątym roku. Będziecie jedli stary [plon, dopóki nowy] plon nie dotrze [ze żniwa]. 23 Ziemia nie będzie sprzedana na zawsze, bo ziemia należy do Mnie, a wy jesteście cudzoziemcami i osiadłymi przybyszami u Mnie. 24 W całej ziemi, którą posiadacie jako dziedzictwo, [obowiązuje przykazanie], żeby wykupić ziemię. 25 [Tylko] jeżeli twój bliźni zubożeje, [może] sprzedać część, [lecz nie całość] swojego dziedzictwa. [Jeżeli to się stanie], jego krewny przyjdzie jako wykupicie i [odkupi ziemię od nabywcy], i wykupi to, co sprzedał jego krewny. 26 Jeżeli człowiek nie ma [krewnego, który byłby] jego wykupicielem, ale sam [później] wzbogaci się wystarczająco, żeby dokonać wykupu, 27 policzy lata, na które ziemia była sprzedana, i zwróci różnicę człowiekowi, któremu sprzedał. Wtedy może powrócić do swojej odziedziczonej ziemi. 28 Jeżeli nie ma wystarczających środków, aby zapłacić [temu, który kupił], wtedy to, co sprzedał, pozostanie własnością kupującego do roku jubileuszowego. [Przed] początkiem roku jubileuszowego odziedziczona [ziemia] opuści [majątek nabywcy] i na powrót stanie się częścią dziedzictwa swego [prawowitego właściciela]. 29 [Inaczej niż w przypadku dziedziczonej ziemi, która nie może być wykupiona w czasie dwóch pierwszych lat od sprzedaży], gdy człowiek sprzeda [dziedziczoną własność, którą jest] dom mieszkalny w otoczonym murami mieście, może [ją] wykupić przed upływem jednego roku od jej sprzedaży. Jej [okres możliwego] wykupu będzie [wynosił] cały rok. 30 Jeżeli nie zostanie wykupiona do końca pełnego roku, wtedy ten dom, który jest w otoczonym murami mieście, całkowicie przechodzi na własność kupującego [i może być przekazany] jego potomkom. Nie opuści [jego majątku] w roku jubileuszowym, [chyba że rok jubileuszowy będzie przypadał w rok od zakupu]. 31 Domy w otwartych miastach, które nie są otoczone murem, będą uważane za [podlegające temu samemu prawu wykupu co] pole uprawne: [taki dom może być wykupiony w każdym czasie] i opuści [majątek nabywcy] w roku jubileuszowym. 32 [A co do czterdziestu ośmiu] miast Lewitów: domy ich odziedziczonych miast będą na zawsze podlegały [prawu natychmiastowego] wykupu przez Lewitów, [inaczej niż domy w otoczonych murem miastach należące do ludzi nie będących Lewitami, które tracą to prawo wykupu po roku]. 33 Jeżeli ktoś kupi od Lewity czy to dom, czy odziedziczone miasto, opuści [ono majątek nabywcy] w roku jubileuszowym, bo Lewici nie dostali ziemi w dziedzictwo, lecz tylko miasta, [dlatego] domy w miastach Lewitów [podlegają temu samemu prawu, co] odziedziczona ziemia [innych] synów Jisraela. 34 [Jeżeli Lewita poświęci] pole w otwartym obszarze ich miast [dla Świątyni], nie może [ono] zmienić właściciela [- Lewita zawsze będzie mógł je wykupić], bo [te miasta] są ich wiecznym dziedzictwem. 35 Jeżeli twój bliźni zubożeje i straci zdolność utrzymania się, wesprzesz go, nawet jeżeli jest konwertytą albo osiadłym [nieżydowskim] przybyszem, żeby mógł żyć z tobą. 36 Nie weźmiesz od niego procentu ani procentu narastającego i będziesz się bał twojego Boga, i [pomożesz] twojemu bliźniemu, żeby żył z tobą. 37 Nie dasz mu swoich pieniędzy na procent i nie dasz mu swojego jedzenia na procent narastający. 38 Ja jestem Bóg, wasz Bóg, który was wywiódł z ziemi Micrajim, żeby wam dać ziemię Kenaan i żeby być Bogiem dla was. 39 Jeżeli twój bliźni zubożeje i sprzeda się tobie [jako niewolnik lub sprzeda ci go sąd], nie nakładaj na niego poniżającej pracy. 40 Będzie [traktowany] jako wynajęty robotnik albo [pracujący] przybysz. Będzie pracował z tobą [sześć lat albo] do roku jubileuszowego, 41 a potem odejdzie od ciebie. [Odejdzie] razem ze swoimi dziećmi. Wróci do swojej rodziny i otrzyma z powrotem [wzniosły] status jego przodków. 42 Bo [Żydzi] są Moimi sługami, których wywiodłem z ziemi Micrajim. Nie będą sprzedawani jak niewolnicy. 43 Nie będziesz go poniżał [niekonieczną] wyniszczającą [pracą], i będziesz się bał swojego Boga. 44 Twojego niewolnika albo twoją służącą, których możesz posiadać, spośród narodów, które są wokół ciebie, z nich możesz nabyć niewolnika lub służącą. 45 Również z obcych przybyszów mieszkających z wami możecie nabyć, z ich rodzin, które są z wami, którzy się urodzili w waszej ziemi i będą dla was jak dziedzictwo. 46 I przekażecie ich w spadku waszym dzieciom po was, jako dziedziczoną własność, i będą wam służyć przez czas nieokreślony. Ale [co do niewolników spośród] waszych braci, synów Jisraela – człowiek nie będzie poniżał wyniszczającą [pracą] swojego brata. 47 Jeżeli obcy przybysz, który mieszka z tobą, wzbogaci się, a twój brat, spośród synów Jisraela, zubożeje i sprzeda siebie obcemu przybyszowi, [który żyje] z tobą, albo [do bałwochwalczego kultu, który musi] być wykorzeniony z rodziny obcego, 48 [wtedy] od razu, gdy jest sprzedany, będzie wykupiony. Jeden z jego bliźnich, [Żydów], wykupi go – 49 albo jego wuj, albo jego kuzyn go wykupią, albo ktoś inny z jego bliskich krewnych, z jego rodziny go wykupi, albo jeżeli on sam się wzbogaci, wykupi sam siebie. 50 Policzy razem ze swoim nabywcą [lata, które minęły] od roku, gdy był mu sprzedany, do roku jubileuszowego, [gdy byłby uwolniony]. I cena nabycia zostanie [podzielona przez taką] liczbę, jakby był wynajętym robotnikiem. 51 Jeżeli jest jeszcze wiele lat [do roku jubileuszowego], pieniądze z wykupu, które zwróci [swojemu właścicielowi], będą odpowiadały [pracy, którą on już wykonał, i zostaną odliczone od] kwoty, za którą był sprzedany. 52 Jeżeli tylko kilka lat pozostało do roku jubileuszowego, [tak samo] policzy ze [swoim nabywcą] pieniądze wykupienia, które zwróci, i wezmą pod uwagę lata, [przez które pracował]. 53 [Jest to tak, jakby] on był z nim jako robotnik wynajmowany na każdy kolejny rok. Jeżeli zobaczysz [nieżydowskiego pana] poniżającego [żydowskiego niewolnika] wyniszczającą pracą, [musisz go powstrzymać]. 54 Jeżeli nie jest wykupiony w [żaden] z tych [sposobów], opuści [swego pana] w roku jubileuszowym, on i jego dzieci. 55 Bo synowie Jisraela są Moimi niewolnikami. Są Moimi niewolnikami, których Ja wywiodłem z ziemi Micrajim. Ja jestem Bóg, wasz Bóg.

26

1 [Jeżeli bylibyście sprzedani w niewolę nieżydowskiemu panu], nie zrobicie sobie bożków dla siebie, [tak jak on robi], i nie pozostawicie sobie figury ani [bałwochwalczego] słupa, [tak jak on], i nie położycie kamiennej posadzki, aby oddawać pokłony na niej w waszej ziemi. Bo Ja jestem Bóg, wasz Bóg. 2 Będziecie przestrzegali Moich Szabatów, [choć tego nie robi wasz nieżydowski pan], i będziecie okazywali cześć Mojej Świątyni. Ja jestem Bóg.